اديت اليت

علم چيست ؟ شايد اين سوال يكي از هزاران سوالي باشد كه با وجود درگيري روزانه با آن ، نه تنها پاسخ دقيق و واحدي براي آن نيافته ايم ، بلكه به ماهيت خود سوال نيز فكر نكرده ايم . در محيط پيرامون ما و در طول زندگي بشر ، مفاهيم زيادي وجود داشته اند كه با وجود استفاده روزمره از آن ها ، هيچگاه نتوانسته ايم تعريفي روشن و منطقي براي آن ها ارائه دهيم . در مواردي نيز اين تعاريف وارد مباحث فلسفه شده و دانش بشري از پذيرش مسئوليت آن شانه خالي كرده است . به عنوان مثال ، نقطه و خط دو مقوله ابتدايي هندسه مي باشند . در تعريف اولي گفته مي شود كه نقطه به محل برخورد دو خط متقاطع گفته مي شود . در تعريف دومي نيز داريم خط به مجموعه اي از نقاط موجود در يك راستا گفته مي شود . با توجه به اين مثال ساده در مي يابيم كه برخي از پديده هاي زندگي بشري با كمك يكديگر تعريف مي شوند ، بي آنكه خود تعريفي مدون داشته باشند لذا اين فلسفه است كه تعاريفي ساده از آن ارائه داده است . در قرون گذشته ( پس از اختراع خط و گسترش دانش ) مفاهيم علم و فلسفه به اندازه اي در يكديگر تنيده بودند كه در زبان هاي گوناگون به جاي يكديگر به كار رفته و تفكيك آن ها كاري دشوار مي نمود ، اما اين مفاهيم در  سده هاي اخير راه خود را از يكديگر جدا كرده و مسيرهاي متفاوتي پيمودند .  با اين توضيحات  اگر بخواهيم از علم تعريفي ساده ارائه دهيم ، مي توانيم اذعان كنيم كه علم به دانسته هاي عقلاني و توجيه پذير بشر در يك زمينه خاص اتلاق مي گردد كه قابل اندازه گيري و آزمايش بوده و نتايجي قابل پيش بيني به همراه داشته باشد . يكي ديگر از ويژگي هاي تفكيك كننده علم و فلسفه ، گرايش علم امروزي به پديده هاي فيزيكي و طبيعيست ، لذا  به مجموعه اطلاعاتي كه در خصوص اين جهان و همه اتفاقات ملموس آن موجود است ، علم ( علوم طبيعي ) گفته مي شود . با بازگشت به گذشته و بررسي سير تكاملي علم ، در مي يابيم كه به پديده هاي علمي در ابتدا به چشم حوادثي ماوراء الطبيعه نگاه مي شده است . به عنوان مثال پديده هايي نظير كسوف يا فوران آتشفشان كه امروزه به عنوان پديده اي علمي مورد مطالعه و كاوش قرار مي گيرد ، در گذشته با توجه به فرهنگ و سنن هر قوم ، به خشم خدايان و مسائلي از اين قبيل نسبت داده مي شد . با گذشت ساليان و درك بيشتر بشر از اين اتفاقات ، وي دريافت كه چنين حوادثي پيرو قانون يا زمانبندي خاصي مي باشد ، لذا با تكيه بر اطلاعات ابتدايي و ناقص خود و با نگاهي كنجكاوانه ، به توليد شبه علم يا قراردادن اولين آجر بناي علم و دانش پرداخت . ناگفته نماند كه اين شبه علم ناخالصي هاي فراواني همچون طالع بيني ، ستاره بيني و ساير علوم ماورايي را نيز در خود گنجانده بود كه با گذشت زمان و عدم توانايي انسان در تدوين قوانيني مستدل براي آن ها ، از زمزه علوم طبيعي كنار گذاشته شدند . در تمامي اين مراحل ، دانسته هاي بشر به سختي نشر مي يافتند . به عنوان مثال ، اگر قضاياي هندسي و ساير روابط رياضي در آتن يونان ابداع و اثبات مي شدند ، تا زماني كه به قلمرو ديگري منتقل شده و ترجمه مي شدند ، سال ها طول مي كشيد ، كمااينكه مفاهيم زيادي از اين دوران وجود داشته اند كه به دليل عدم ترجمه و انتقال از بين رفته و تا به امروز جايگزيني براي آن ها يافت نشده است . در سال هاي بعدي و با ظهور و شكوفايي اسلام ، دانشمندان اسلامي و ايراني ، نقش پررنگي در گسترش علم داشتند ، تا جايي كه در هر شاخه از علم هاي امروزي ، رد پايي از آنان ديده مي شود . در آن دوره ، زبان رسمي علم ، زبان عربي بوده و دانشمند غير عرب زبان نيز بواسطه حفظ اين يكپارچگي ، به نگارش و ويرايش مقاله خود به زبان عربي مي پرداختند ، سنتي كه با كمي تغيير تا به امروز حفظ شده است . امروزه ، با توجه به امكانات مثال زدني توليد و انتقال علم ، ديگر روش هاي انتقال سينه به سينه اطلاعات منسوخ شده است ، لذا نگارش و ويرايش مقاله علمي و ترجمه آن به زبان انگليسي – زبان علمي قرن حاضر – امري اجتناب ناپذير براي دانشمندان و محققان مي باشد .

ويرايش مقاله انگليسي